Conkbayırı | Atatürk'ün Saatinden Vurulduğu Yer

Gelibolu Yarımadası‘nın batı sahilinde, kıyı tarafından Kabatepe ile Suvla Koyu arasında, karadan ise 261 Rakımlı Tepe ile Besim Tepe arasında kalan tepenin ismi Conkbayırı‘dır. Etrafındaki tepeler içerisinde bölgeye en hâkim nokta olduğundan savaş süresince kuzey hattının en önemli tepesi olmuştur.Savaşın en kanlı çatışmalarının geçtiği yerdir.

Yukarıdaki resmi incelediğinizde Conkbayırı‘nın bölgeye ne kadar hâkim olduğunu ve neden önemli olduğu görebileceksiniz. Conkbayırı‘nın en tepe kısmına çıkıp güneye döndüğünüzde; aşağıdaki tepeler karşınızda, sağ tarafınızda Ege Denizi ve sol tarafınızda Marmara Denizi ile Çanakkale şehir merkezinin ne kadar net görüldüğünü göreceksiniz. 261 Rakımlı tepedeki ağaçlandırma ve Conkbayırı‘nda ki anıtlar için yapılan düzenleme çalışmaları günümüzde görüş alanını biraz daraltmıştır. Conkbayırı, Gelibolu Yarımadası’ndaki Eceabat İlçesi’nde bulunmaktadır. Conkbayırı’na Edirne ve İstanbul’dan Tekirdağ ve Gelibolu yolu ile Ankara, Bursa ve İzmir’den ise Çanakkale’den Eceabat’a düzenlenen GESTAŞ feribot seferleriyle ulaşılabilir. GESTAŞ seferlerinizde kolaylaştırmak için gişelerin tam otomasyonunu sağlayan ve yeni teknolojilerin bir ayağı olan GESTCARD hizmete sunulmuştur. GESTCARD’ı tüm GESTAŞ gişelerinden temin edebilirsiniz.

Anzac birliklerinin 8 Ağustos 1915 tarihinde yaptıkları taarruzlarla 268 rakımlı tepenin bir bölümünü ele geçirilmişti. Ele geçirdikleri bu tepeden hava karardığında Çanakkale‘nin ışıklarını görmüşler ve buraya Çanak Bayırı anlamında ki “Chunuk Bair” ismini vermişlerdir. Bölgeye başka isimlerde verilmiştir. Bazı isimler yabancı kaynaklardan çevrilerek alınmıştır. “Shrapnel Valley” isminin Şarapnel Vadisi olarak çevrilmesi gibi çokça örnek vardır. Fakat Chunuk Bair isminin nasıl Conkbayırı olduğu ve adının nereden geldiği tam olarak bilinmemektedir.

Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal, 10 Ağustos 1915 tarihinde saat 04.30’da taarruz emri verir. Emri verdikten kısa bir süre sonra, harekâtı tepe üzerinden izlediği sırada bir şarapnel parçası göğsünün sağ tarafına isabet eder. Albay Mustafa Kemal, şarapnel parçasının isabet ettiği yerde bulunan cep saati sayesinde mutlak bir ölümden kurtulur. Parçalanan cep saatini, o günün anısına Ordu Komutanı Liman Von Sanders’e verir. Sanders de kendi aile armasını taşıyan saatini Mustafa Kemal’e hatıra olarak verir.

Albay Mustafa Kemal’in, saatinden vurulduğu sırada yanında bulunanlardan Alay Komutanı Yarbay Servet Bey, olayı şöyle anlatır:

“Düşmanın şiddetli topçu ateşi başladıktan sonra Mustafa Kemal’in elini birden göğsüne götürdüğünü gördüm. Heyecanımı sezip, parmağını ağzına götürerek bana susmamı işaret etti."

Atatürk’ün Kaleminden

Mustafa Kemal Atatürk, cep saatinden vurulma olayını anılarında şöyle yazmıştır:

“10 ağustos 1915. Conkbayırı'nı almak ve bütün boğaza hâkim olmak için İngilizler 20 bin kişilik bir kuvvetle günlerce kazdıkları siperlere yerleşmişler, hücum anını bekliyorlardı. Gecenin karanlığı tamamen kalkmış, tan ağarmak üzereydi. 8. tümen komutanı ve diğer subaylarını çağırdım; ‘Mutlaka düşmanı mağlup edeceğinize inanıyorum. Ancak siz acele etmeyin, evvela ben ileri gideyim, size ben kırbacımla işaret verdiğim zaman hep birlikte atılırsınız.’

Bu durumdan askerlerini de haberdar etmelerini istedim. Hücum baskın tarzında olacaktı. Sakin adımlarla ve süzülerek düşmana 20-30 metre yaklaştım. Binlerce askerin bulunduğu Conkbayırı'nda çıt çıkmıyordu. Dudaklar sessizce bu sıcak gecede dua ediyordu. Kırbacımı başımın üstünde kaldırıp çevirdim ve birden aşağı indirdim. Saat 04.30'da kıyametler kopmuştu. İngilizler neye uğradıklarını şaşırmıştı. ‘Allah Allah’ sesleri bütün cephelerde, karanlıkta gökleri yırtıyordu.

Her taraf duman içinde ve heyecan her yere hâkim olmuştu. Düşmanın topçu ateşi gülleleri büyük çukurlar açıyor, her tarafa şarapnel ve kurşun yağıyordu. Büyük bir şarapnel parçası tam kalbimin üzerine çarptı sarsıldım, elimi göğsüme götürdüm, kan akmıyordu. Olayı Yarbay Servet Bey'den başka kimse görmemişti. Ona parmağımla susmasını emrettim. Çünkü vurulduğumun duyulması bütün cephelerde panik yaratabilirdi. Kalbimin üzerinde cebimde bulunan saat paramparça olmuştu. O gün akşama kadar birliklerin başında daha hırslı olarak çarpıştım. Yalnız bu şarapnel vücudumda kalbimin üzerinde aylarca gitmeyen derin bir kan lekesi bırakmıştı.

Aynı gün gece, beni mutlak ölümden kurtaran ve parçalanan saatimi Ordu Komutanı Liman Von Sanders Paşa'ya hatıra olarak verdim. Çok şaşırmış, heyecanlanmıştı. Kendileri de altın cep saatini bana hediye ettiler.”

Conkbayırı, Eceabat ilçesine bağlıdır.Conk Bayırı Atatürk Anıtı 40.251884 enlem ve 26.308167 boylamda yer almaktadır.Conk Bayırı Atatürk Anıtı posta kodu 17900. Rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 268 metredir. GPS koordinatları 40° 15´ 6.7824" ve 26° 18´ 29.4012". Conkbayırı’na ulaşabilmek için bulunduğunuz yerden GESTAŞ'ın Eceabat seferlerini tercih edebilirsiniz.